Ken Oosterbroek

Artykuł  Wojtka Jagielskiego w Dużym Formacie " Strzel zdjęcie i giń " zrobiło swoje. Przynajmniej u mnie Jak mnie coś nurtuje to marudzę aż czegoś się nie dowiem. W artykule pada nazwisko fotoreportera Kena Oosterbroek. To jego śmierć spowodowała zainteresowanie się pracą fotoreporterów w Afryce. Było ich kilkunastu ale najbardziej znana była grupa " Bang Bang Club "   Czterech młodych ludzi którzy od kilku lat fotografowali zmiany zachodzące w RPA. Apartheid odchodził długo i krwawo. Walki miedzy zwolennikami i przeciwnikami demokracji,  była niezwykle zacięta. Do dzisiaj walka ta jest widoczna w umysłach mieszkańców RPA./ Ken Oosterbbroek urodził się w 1963 roku w Pretorii. 31 lat później jako szef fotoreporterów największej gazety w RPA  The Star ginie w zupełnie niepotrzebnej strzelaninie w Thakozie. Miał 31 lat i całe życie przed sobą. Ale to co robił pochłonęło go całkowicie. Chciał być tam gdzie innych nie było. I pewnie ma rację w swoim artykule Wojtek Jagielski,  że byli tylko fotoreporterzy. Ich piszący koledzy byli znacznie dalej. Ich na pierwszej linii nie było. Ken zanim został doceniony poświecił się takiej pracy wiele lat wcześniej . W latach 80 jeszcze jako młody człowiek był w Angoli. Co wtedy tam robił ? Był nielegalnie. Czy walczył. Nie wiem. Te lata są w jego biografii zupełnie pominięte. Pierwszy raz na szersze wody wypływa w 1989 roku kiedy zdobywa prestiżową nagrodę  Ilforda South African Press - Fotograf Roku. Tę nagrodę i tytuł najlepszego fotografa zdobywa jeszcze raz. W 1990 roku otrzymuje fotograficznego Pulitzera. To w tamtym okresie wraz z grupą kolegów wykonują zdjęcia które później tak zachwycą specjalistów od opisu zdjęć i ich analizowania. Maksyma o tym aby być jak najbliżej wydarzeń powoduje że ich zdjęcia sprawiają wrażenie jakby stali na wprost strzelających a jednocześnie jakoś unikali kul. I rzeczywiście narażanie życia było dla nich normą tego zawodu a zastrzyk adrenaliny napędem. Ale nie byli samobójcami. Ich późniejsze problemy wynikały ze stresu oraz bezgranicznych dramatów których byli świadkami. Ale to wypłynęło u nich później a wśród kolegów którzy przeżyli, wiele lat później. Problemy moralne które wypłynęły wraz z upowszechnieniem ich pracy,  wtedy były dodatkowym stresem i zadawaniem sobie pytań na które młodzi ludzie nie potrafili znaleźć odpowiedzi.   
  Największym sukcesem Kena było zdobycie nagrody w 1992 World Press. Najciekawsze jest to że zdobył ją  nie za zdjęcia z walk plemiennych czy afrykanerów ale za fotoreportaż z kolei afrykańskiej która wtedy była nękana przez bandy i zwykłych gangsterów którzy doprowadzili do tego że koleje mogły kursować tylko pod silna obstawą wojskową. Na stronie World Press Photo znalazłem taki opis tych zdjęć :
 " Pociągi łączące miasta z centralnej RPA z  Johannesburgiem  często są celem  dla brutalnych ataków. W 1992 roku, zginęło 277 osób dojeżdżających do pracy, a ponad 500 zostało poważnie rannych. Niektóre osoby zostały rzucone na tory, inni w popłochu wyskoczyli na tory  jak napastnicy wdarli się strzelając  na oślep lub atakując podróżnych nożami  i bronią domowej roboty. Policja i wojsko jak mogą ograniczają przemoc. Ogromne sumy pieniędzy są inwestowane w kuloodporne wagony oraz ich nadzór.

 

To są te zdjęcia z 1992 roku. 

 

Ale większość prac Kena i jego kolegów z Bang Bang Clubu to jednak fotografowanie przemocy i życia w ciężkich czasach przemian społecznych. Zdjęcia Kena Osterbroek a które znajdują się na stronie poświęconej jego pamięć www.picturenet.co.za/gallery/keno/pics8.htmli

 

 

Na tej samej stronie znalazłem zdjęcie naszego papieża Jana Pawła II. Niestety nie ma żadnego odniesienia kiedy było zrobione to zdjęcie. papież oficjalnie po raz pierwszy przybył do RPA w 1995 roku. Ale wtedy nie żył juz Ken. Wiec zdjęcie musiało być wykonane wcześniej. Ale papież był w RPA wcześniej tylko przypadkiem w 1988 roku kiedy musiał lądować przymusowo w Johanesburgu. I na pewno nie jest to zdjęcie z tego okresu.. Musi to być zdjęcie wykonane albo w Angoli w 1988 r oku albo w jakiejś wcześniejszej pielgrzymce  

18 kwietna Ken Osterbroek pojechał z kolegami z Bang Bang Club fotografować zamieszki w Takhozie. Ze starego składu klubu brakowało tylko  Kevina Cartera który właśnie kilka dni wcześniej odbierał Nagrodę Pulitzera za swoje zdjęcie z Sudanu. Ale był Greg  Marinovich i Joao Silva.. Takhoza to niewielkie miasto koło Johanesburga. Właśnie wczoraj zginęło tam 16 ludzi w walkach pomiędzy zwolennikami ANC a IFP. Takie walki przybrały nazwę " Wojny Hostelowej " gdyż brały w niej udział najczęściej mieszkańcy rożnych osiedli które były zwolennikami zwalczających się partii. Następnego dnia miały odbyć się w RPA pierwsze wolne wybory. A za kilka dni upadnie apartheid. Zwaśnione strony były rozdzielone siłami pokojowymi ONZ I to prawdopodobnie z ich strony padły strzały które ugodziły Kena Oosterbrokea i Grega Marinovicha. Ken zginął na miejscu. Greg postrzelony został wywieziony samochodem ONZ z miejsca potyczki. Strzały jak się okazało kilka lat później były wynikiem paniki w jaka wpadli żołnierze pokojowych sił w momencie kiedy jedna ze stron otworzyła ogień. Cały ten incydent został dość dobrze sfilmowany i sfotografowany.  Zdjęcia które natychmiast trafiły do największych agencji zrobiły ogromne wrażenie. Warto oglądnąć te filmy. Widać na nich rannego Grega zastrzelonego Kena i Joao który nie za bardzo wie co robić ratować czy fotografować. Robi i jedno i drugie.  

Na jednej z czołówek gazet pokazało się ostatnie zdjęcie Kena zrobione na minute przed zastrzeleniem. Prawdopodobnie to ze strony tej grupy żołnierzy padły śmiertelne strzały.

Historia Kena i Bang Bang Clubu znalazła odzwierciedlenie w literaturze i filmie. Niewielkie ale zawsze. W 2001 roku jego przyjaciele Greg Marinovich,  Joao Silva wydają książkę w której opisują swoje przeżycia z tamtych lat. Ci nieliczni którzy w Polsce ją czytali twierdzą że książka na szczęście nie jest opisem bohaterskich czynów kilku młodych ludzi tylko bardzo rzetelną opisaną z dużą dozą realizmu dramatyczne przeżycia ludzi którzy znaleźli się w miejscu i czasie kiedy historia pisała swoje losy na ich oczach a oni usiłowali pokazać tą historię innym.

Okładka książki " Bang Bang  Club - Migawki z ukrytej wojny "

 

Wcześniej w 1998 roku  wydano książkę  " The Invisible Line : Życie i fotografia Kena Oosterbroek która napisał Mike Nicol . Autor opisuje pracę i życie Kena, dużą ilość zdjęć z okresu przed wydarzeniami w 1994 roku. Pisze to za oficjalna a informacją o książce. Ponieważ była wydana w 1998 roku teraz praktycznie niedostępna.

W 2006 roku o Oskara w kategorii krótkiego dokumentu  walczył film "The Death of Kevin Carter: Casualty Dan Krauss of the Bang Bang Club", reż. Dan Krauss. Gdzieś w necie widziałem stronę tego filmu. Ale nie znalazłem.  
Na wiosnę tego roku pokaże się film fabularny  " The Bang Bang Club " 

 Bang Bang Club  czyli jak pisał Wojtek Jagielski " Bractwo Pif  - Paf  "  

Ken Oosterbroek zginął w tragicznej potyczce tuż przed uzyskaniem wolności RPA , tuż po zrzuceniu jarzma 300 lat apartheidu.  Wyszło na to że walczył aparatem całe życie a zginał tuz przed wpłynięciem do portu.

Historia chłopaków z Bang Bang Clubu dopisała swój kolejny rozdział jesienią roku 2010. Po śmierci Kena i Kevina Cartera z grupy pozostało ich dwóch. Greg Marinovich i Joao Silva. Własnie ten drugi nie porzucił swojego fachu. Cały czas wyjeżdżał w różne konfliktowe rejony świata. W październiku wraz z oddziałem amerykańskich żołnierzy wziął udział w patrolu w Afganistanie. Na  Checkpoint 16, Deh-e Kuchay wchodzi na minę przeciwpiechotną. Niestety traci obie nogi. W dalszym ciągu jest fotoreporterem The New York Times.

 Ken Oosterbroek